Op de bok: Annalisa Schmad

 

Annalisa Schmad Ik ben Annalisa Schmad , een Amerikaanse-Brabantse-Nederlandse dirigente van lichte muziek. Op moment dirigeer ik Popkoor De Voices, Popkoor Akkoord, vocal group GeweldiGeNoten en vocal group Voice Over. Mijn muzikale vorming begon heel jong in Amerika met meerstemmig zingen vanaf mijn achtste jaar.

Toen ik met dirigeren begin bleek heel snel dat ik meer nodig had dan zangervaring alleen en ben ik terecht gekomen in de allereerste lichting van de (toentertijd) Unisono opleiding Koordirectie Lichte Muziek o.l.v. Tijs Krammer. Daar heb ik ontzettend veel aan te danken; ik leerde enorm veel en werd geconfronteerd met mijn eigen dogmatische conflicten t.a.v. muziek en vocale techniek. Ik ben in 2004 afgestudeerd en sindsdien heb ik duizenden repetitie-uren gemaakt met een minimum van drie koren per week.


Mijn filosofie rondom dirigeren en het creëren van een sound is in de loop van de laatste tien jaar veel geëvolueerd. Ik ben van mening dat de dirigent veel meer doet dan dat. Eigenlijk is artistieke leider de correcte term. Wij zijn niet alleen verantwoordelijk voor het geven van takt en tempo, inzetten en dynamiek. Dat zijn allemaal tools om hetgeen te bereiken wat wij uiteindelijk willen: muziek maken.

 

Er is een groot verschil tussen “noten zingen” en “muziek maken” en op dat verschil heb ik me in de laatste vijf jaar vooral gefocust. Met name tekstbeleving en interpretatie zijn voor mij belangrijke bouwstenen bij het creëren van de juiste sound. Vocale technieken zoals CVT en EVTS gaan hier uitgebreid op in en ik vind dit een heel belangrijk onderdeel van het totaal. Immers, de klankkleur en uitspraak/dictie beïnvloeden meteen de intonatie. Ook kan de intonatie verbeterd worden door een heldere interpretatie zodat er zekerheid ontstaat.

 

Een gezamenlijke klank bereiken hoeft niet ingewikkeld te zijn

Ik begin aan een nieuw nummer vanuit de tekstbeleving en interpretatie. Ik wacht ook niet met dynamiek inbrengen; dit doe ik tegelijk met de notenstudie. Dat doe ik vooral bij amateurkoren die er soms moeite mee hebben om zacht te zingen met ademsteun. Als je er meteen mee begint in een zachte passage, dan kun je zowel aan de intonatie (ademsteun) als interpretatie werken en kunnen de zangers de link leggen tussen die twee. Als laatste werk ik aan de klankkleur door middel van CVT. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn om toch een strakker, meer gezamenlijk geluid te creëren door afspraken te maken over klankkleur en –vorming bij bepaalde voicings of onderdelen van het nummer. Een poplead zal vaak meer richting twang gaan – zeker als de lead bij de alten zit en dus minder duidelijk hoorbaar is. Een gemiddeld amateurkoor zou het verschil moeten weten en kunnen differentiëren tussen “neutral” en “curbing”. Als je alleen al DAT aan hen kunt geven, dan kun je al zoveel meer in de interpretatie en tekstbeleving bereiken met je koor.

 

Een koor gaat een nummer vaak pas “leuk” vinden wanneer zij merken dat ook zij begrijpen waar het over gaan en er zelf een gevoel bij krijgen. Maak daar gebruik van! Soms kun je de koorleden een individuele ervaring laten oproepen die zich vertaalt in de gezamenlijke klank. Bijvoorbeeld: “denk aan iemand die je ontzettend lief hebt”. Wanneer je zangers de klanken in verband kunnen brengen met hun emoties, dan kunnen ze dat ook makkelijker reproduceren in een optredensituatie.

 

Noord-Europa is niet kil

Ik ben een groot aanhanger van wat ik noem “het Noord-Europees geluid”. Voorbeelden hiervan zijn: Vocal Line, Postyr Project, Rajaton, The Real Group, Pust. Groepen die op een of andere bijna collectieve manier een methode hebben gevonden om zeer strak in hun vocale trilling (natuurkundig) te zitten als groep. Het effect is heel strakke harmonieën; messcherpe stemlagen die te onderscheiden zijn en een bijna penetrante sound. Sommigen vinden dit kil maar ik vind het prachtig. Wellicht is dit een kwestie van smaak, zoals zo vaak bij muziek.

Het is wel zo dat voor dit geluid veel ademsteun en stembeheersing nodig zijn. Wellicht spenderen we als dirigenten van amateurgroepen hier onvoldoende aandacht aan. Ik begon ooit met een popkoor zonder drempel. Iedereen kon er lid van worden. Het experiment was om een groep van 40-50 amateurzangers op te leiden in een popkoor dat landelijk hoog scoorde en prijzen won. Niet per sé omdat ik wil winnen (al ben ik Amerikaanse) maar omdat ik van mening was dat je met een consequente aanpak, wel een groepssound kunt ontwikkelen. Dat experiment is geslaagd en daaruit is Voice Over geboren.

 

Out of the box

Een dirigent moet meegaan met de tijd. Je moet altijd blijven leren, blijven luisteren. Ga naar concerten, kijk naar je collega’s en hun koren en bezoek festivals. Probeer eens nieuwe arrangeurs uit om o.a. daarmee meer diversiteit in je repertoire te brengen.

Daaom tot slot nog dit: durf out-of-the-box te denken. Blijf je zangers (en jezelf!) uitdagen. Waag je aan een complex arrangement, ga eens een jazznummer doen, probeer een nummer in een andere taal, koop een arrangement in een ander land. Zo houden je koorleden en jijzelf er plezier in en kun je je blijven ontwikkelen als dirigent en als koor of vocal group.  Laat je groep ook eens coachen door een collega; laat ze een workshop doen of individuele zanglessen nemen. Investeer in je groep en je zult het dubbel en dwars terugkrijgen in muzikaliteit!

 

Delen: